Margarina dhe gjalpi janë të dyja produkte bulmeti, të disponueshme si përdorim për gatim dhe pjekje. Por më poshtë do ju tregojmë se, margarina dhe gjalpi përbëhen nga përbërës të ndryshëm, ofrojnë përfitime të ndryshme shëndetësore dhe madje përdoren ndryshe në kuzhinë.
Gjalpi është bërë nga përbërje kosi/ajke të trashë. Ai përmban nivele më të larta të yndyrave të ngopura, të cilat mund të çojnë në disa rrisqe.
Margarina është bërë nga vajrat bimore. Ai përmban yndyrna të pangopura që shërbejnë si yndyrna “të mira” në trup. Margarina vjen në shumë forma, dhe secila prej tyre ka anët e veta negative.
E vërteta e përbërjes yndyrore
Tema kryesore që diskutohet në përdorimin e gjalpit dhe margarinës është “yndyra”. Ushqimet mund të kenë yndyrna të mira dhe të këqija. Duke ditur se si këto yndyrna ndikojnë tek ju, mund t’ju ndihmojë të bëni një zgjedhje të informuar midis gjalpit dhe margarinës.
Yndyrnat “e mira” të margarinës
Vajrat bimore të margarinës përmbajnë yndyrna të pangopura, të cilat ndahen në yndyrna të pangopura dhe mono të pangopura. Kur përdoren si zëvendësim për yndyrat e ngopura, ato ndihmojnë në uljen e kolesterolit të lipoproteinës me densitet të ulët (LDL), një formë e kolesterolit “të keq” që bllokon arteriet.
Yndyrnat e pangopura gjenden zakonisht në bimë dhe perime. Këto konsiderohen “të mira” sepse luajnë disa role të dobishme. Ato munden të :
- Përmirësojnë nivelet e kolesterolit në gjak
- Lehtësojnë inflamacionin
- Ndihmojnë ritmin e zemrës tuaj të jetë i stabilizuar
- Ul shanset për sëmundje të zemrës
Yndyrnat “e këqija” të gjalpit
Gjalpi është i bërë nga qumështi ose ajka e kosit, dhe yndyrat shtazore në të kanë nivele më të larta të yndyrave të ngopura. Këto yndyrna mund të çojnë në kolesterol më të lartë, shanse më të mëdha për sëmundje të zemrës dhe nivele më të ulëta të kolesterolit të lipoproteinës me densitet të lartë (HDL) – kolesteroli “i mirë” që zhbllokon arteriet.
Yndyrnat e ngopura shfaqen në shumë ushqime, por shumica e njerëzve i marrin ato nga mishi dhe bulmeti. Ndërsa ato ndikojnë në rritjen e kolesterolit “të keq”, rreth 5% e kalorive tuaja çdo ditë duhet të vijnë nga yndyrnat e ngopura.
Yndyrnat trans bëhen edhe më të ndërlikuara. Yndyrnat trans natyrale gjenden në mish dhe qumësht, ndërsa yndyrat trans artificiale përdoren në ushqimet e skuqura. Të dy llojet mund të çojnë në sëmundje të zemrës dhe goditje në tru kur nuk janë të kufizuara në dietën tuaj.
Margarina nuk është gjithmonë një alternativë më e shëndetshme. Shpesh plotësohet me yndyrna shtesë për qëllime të konsumit.
Yndyrnat e pangopura janë të lëngshme në temperaturën e dhomës. Si për shembull vaj ulliri ose canola. Ky lloj konsistence nuk është i mirë për pjekjen e një keku.
Yndyrnat trans shkaktojnë ngurtësimin e vajrave. Kjo i jep gjalpit formën e tyre dhe konsistencën kremoze.
Nëse keni kufizime dietike dhe keni nevojë të shmangni produktet shtazore, margarina vegane mund të jetë një alternativë e mirë. Megjithatë, lexoni gjithmonë listën e përbërësve. Jo çdo markë mund të jetë vegane.
Alternativa ndaj gjalpit dhe margarinës
Shumica e njerëzve refuzojnë të ndryshojnë gjalpin me ndonjë gjë tjetër për shkak të pjekjes. Gjalpi u jep produkteve të pjekura ngjyrë të pasur dhe i bën të buta e të shkrifët. Margarina (nëse nuk përmban qumësht ose yndyrë të shtuar për ta bërë atë më shumë si gjalpë) nuk ofron të njëjtat përfitime të shijshme.
Megjithatë, me pak kreativitet në kuzhinë, mund të gjeni një shumëllojshmëri zëvendësuesish të gjalpit dhe margarinës.
- Salca e mollës mund të zëvendësojë shumë përbërës si gjalpi ose vaji në pjekje.
- Për gatim mund të përdoren vajra të ndryshëm bimorë, si avokado, kanola dhe vaj vegjetal.
- Kosi grek, i cili mund të ndryshojë në yndyrna dhe lëndë të tjera ushqyese, mund të zëvendësohet me gjalpin gjatë pjekjes.
